ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ ΣΤΙΣ ΔΥΤΙΚΕΣ ΧΩΡΕΣ

Γενικά, στις Δυτικές χώρες ο «Περ - Νοέλ» -ο πατέρας των Χρι­στουγέννων- μαζεύει τα δώρα και τα φέρνει στον ώμο του, για να τα κρεμάσει στο χριστουγεννιάτικο δέντρο κι από εκεί να τα πάρουν τα παιδιά... Την ημέρα αυτή όλος ο κόσμος περνάει στις εκκλησίες το πρωινό του, ευλογώντας τη «Σάντα-Μαρία», δηλαδή την Παναγία.

Σε μερικά μέρη της Ευρώπης, όπως στη Γερμανία, Ιταλία, Ελβετία και Βέλγιο, αναπαραστούν ολόκληρη τη σκηνή της γεννήσεως του Σωτήρος και σε μερικές εκκλησίες βλέπει κανείς τη φάτνη, τα άλογα, τους μάγους, τους αγγέλους, τη Θεοτόκο και τον Χριστό. Αλλού πάλι παίζουν ένα είδος παντομίμας που έχει υπόθεση τη γέννηση και την προσκύνηση των μάγων.

* * *

Ας δούμε τώρα, ειδικότερα, πώς γιορτάζονται τα Χριστούγεννα στις διάφορες ευρωπαϊκές χώρες, καθώς και σε διάφορες μεγάλες πόλεις του κόσμου:

ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ

Στις 25 Δεκεμβρίου οι Ιταλοί αντικαθιστούν την έκφραση «Μπον Τζιόρνο», δηλαδή «Καλημέρα», με την έκφραση «Μπον Νατάλε», δηλαδή «Καλά Χριστούγεννα». Όπως και για όλους τους ευρωπαί­ους, έτσι και για τους Ιταλούς η ημέρα των Χριστουγέννων είναι η μεγαλύτερη του χρόνου. Την ημέρα αυτή όλος ο κόσμος περνάει το πρωινό του στην εκκλησία, ευλογώντας τη «Σάντα Μαρία», προς την οποία απευθύνουν την ευχή «ora pro nobis». Οι Ιταλοί συγκεντρώνο­νται μπροστά στις φάτνες του «Θείου Βρέφους», που είναι εγκατε­στημένες στον πρόναο των εκκλησιών. Η αναπαράσταση της σκηνής της γέννησης του Σωτήρα, που συνηθίζεται στις καθολικές εκκλησίες όλων των χωρών, καθιερώθηκε πρώτα στην Ιταλία. Ο Άγιος Φραγκί­σκος της Ασίζης είχε πρώτος την ιδέα να αναπαραστήσει τη φάτνη της Γέννησης, το 1224, στην εκκλησία ενός ιταλικού χωριού.

Στην Ιταλία υπάρχει το έθιμο να κατασκευάζεται σε κάθε σπίτι, την παραμονή των Χριστουγέννων, μια μικρή φάτνη, με το Θείο Βρέφος, την Παναγία, τους αγγέλους, τα βόδια, τους μάγους και το αστέρι, που τους οδήγησε εκεί. Τα παιδιά στην Ιταλία πιστεύουν ότι τα δώρα τους θα τα φέρει ο ίδιος ο Χριστός, που θα κατεβεί τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων από την καπνοδόχο του τζακιού και θα τα αφήσει μέσα στα παπούτσια τους, που τα βάζουν, πριν κοιμη­θούνε, κοντά στο τζάκι. Στη βόρεια Ιταλία, μάλιστα, η συνήθεια αυτή υπάρχει όχι μόνο για τα δώρα των παιδιών, αλλά και των μεγάλων.

Την ημέρα των Χριστουγέννων, και κυρίως την ώρα της λειτουρ­γίας, ιδίως στα χωριά, θα δει κανείς ευσεβείς ανθρώπους, γονατισμέ­νους στα πεζοδρόμια, να απαγγέλλουν μικρά ποιήματα.

Σε μερικά μέρη της Ιταλίας παίζουν ένα είδος παντομίμας, που έχει ως υπόθεση τη Γέννηση ή το Προσκύνημα των μάγων. Στην ιτα­λική ύπαιθρο, οι χωρικές φτιάχνουν τα Χριστούγεννα το «Παντζιάλλο», το πατροπαράδοτο γλυκό της ημέρας, που είναι ένα είδος τούρ­τας με φρούτα.

Μέσα στο γενικό κλίμα χαράς, που επικρατεί, τα παιδάκια στην Ιταλία δοκιμάζουν διπλές συγκινήσεις. Εκτός από την ημέρα των Χριστουγέννων δέχονται δώρα και στις 6 Ιανουαρίου, όταν η καλή μάγισσα «Μπεφάνα», έρχεται να ανταμείψει τα καλά παιδιά, προσφέροντάς τους δώρα. (Το όνομα της μάγισσας, προέρχεται προφα­νώς, από το ελληνικό «Επιφάνεια», τη θεία δηλαδή εμφάνιση, κατά τη βάφτιση του Σωτήρα).

Στην Ιταλία, τέλος, το χριστουγεννιάτικο δένδρο, έχει σημαντική θέση και η ημέρα των Χριστουγέννων καλωσορίζεται από τον «Καλό Ποιημένα» και τη συνοδεία του, που παίζει εορταστικούς ύμνους στους δρόμους με φλογέρες.                                                           

Στη Βενετία φτιάχνουν την παραμονή των Χριστουγέννων μια τεράστια φάτνη πάνω σε μια γόνδολα και τη μεταφέρουν μέσα από τα κανάλια σ' όλη την πόλη.

ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ

Η Γερμανία είναι η χώρα όπου τα Χριστούγεννα γιορτάζονται με τη μεγαλύτερη λαμπρότητα. Το έθιμο του χριστουγεννιάτικου δένδρου κατάγεται από εκεί. Οι Γερμανοί, το βράδυ της παραμονής των Χρι­στουγέννων, που οι ίδιοι ονομάζουν «Ιερό Βράδυ», σταματούν όλες τους τις δουλειές. Ακόμα και η κίνηση των τροχοφόρων ατονεί τελεί­ως. Στα σπίτια διαβάζεται η χριστουγεννιάτικη ιστορία από τη Βίβλο και παίζεται το «Παιχνίδι της Φάτνης» από τα παιδιά του σπιτιού.

Βασιλιάς αυτής της χριστουγεννιάτικης γιορτής στη Γερμανία είναι τα κεριά. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στην προχριστιανική εποχή και συνδέεται μ' ένα αστρονομικό φαινόμενο: Στις 21 Δεκεμβρίου, ο ήλιος «ανεβαίνει» κι αυτό για τους χριστιανούς συμβολίζει το φως, που χάρισε ο Χριστός στον κόσμο με τη γέννηση του.

Το γκυ, επίσης, χρησιμοποιείται ευρύτατα στη Γερμανία. Πιστεύε­ται, ότι προστατεύει από τους κεραυνούς. Στα χωριά, μάλιστα, αν το κλωνάρι του γκυ, που θα κρεμαστεί στο σπίτι έχει αγκάθια, λένε, ότι ο άνδρας θα έχει τα ηνία του σπιτιού! Διαφορετικά η εξουσία θα περιέλθει στη γυναίκα.

Οι Γερμανοί για το γιορταστικό τραπέζι τους προτιμούν τα παρα­δοσιακά λουκάνικα κι ένα κέικ με πολλά καρυκεύματα.

Οι Έλληνες μετανάστες στη Γερμανία διατηρούν τα ελληνικά ήθη και έθιμα. Οι εκεί ελληνικοί Σύλλογοι οργανώνουν μεγάλες γιορτές τις μέρες των Χριστουγέννων.

Στα χωριά της Γερμανίας υπάρχει ένα παλιό και ωραιότατο έθιμο, το «λίκνισμα της φάτνης», που καθιερώθηκε τον δέκατο τέταρτο αιώνα. Τότε στις εκκλησίες της Γερμανίας η αναπαράσταση της φάτ­νης της Γέννησης του Χριστού ήταν ένα είδος κούνιας, που τη λίκνιζε ο ιερέας στη διάρκεια της λειτουργίας, ενώ η χορωδία και το εκκλη­σίασμα ψάλλανε και χορεύανε, για να εκφράσουν τη μεγάλη χαρά τους για τη Γέννηση του Θείου Βρέφους.

Από τις εκκλησίες το έθιμο αυτό μεταδόθηκε αργότερα και στα σπίτια. Σε ορισμένα χωριά των βουνών Άιφελ πιστεύεται ότι το μισοκαμένο ξύλο, που μένει στο τζάκι την παραμονή των Χριστουγέν­νων, αν τοποθετηθεί στη σιταποθήκη, έχει τη δύναμη να διώξει τους ποντικούς. Οι χωρικοί της Γερμανίας πιστεύουν ακόμη ότι όσοι φυλάνε το ξύλο αυτό, δεν έχουν φόβο να χτυπηθούν από κεραυνό, αν, κάθε φορά που ξεσπάει θύελλα, σπεύδουν να το βάλουν στο τζάκι.

Σε μια πόλη της Γερμανίας, τα δέντρα στολίζονται πάνω στους τάφους, για να γιορτάσουν και οι νεκροί μαζί με τους ζωντανούς.

Σε μιαν άλλη πάλι γερμανική πόλη, οι καμπάνες χτυπούν πέν­θιμα λίγα λεπτά πριν από τα Χριστούγεννα. Γίνεται, έτσι, και επί­σημα η κηδεία του διαβόλου, ο οποίος πρέπει να επιστρέψει στο σκο­τάδι, πριν γεννηθεί ο Χριστός και φέρει το φως στον κόσμο.

Σε μερικά μέρη της Γερμανίας μαζεύουν οι κάτοικοι δώρα και τα δίνουν σ' ένα συγχωριανό τους, που την παραμονή βάζει μια περούκα και μακριά γενειάδα και πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι, για να τα μοιράσει στα παιδάκια, επαινώντας τα φρόνιμα και φοβερίζοντας τα άταχτα.

Στην πόλη Νυρεμβέργη της Γερμανίας

«Είναι μια παλιά χριστουγεννιάτικη ιστορία που αρχίζει στην πόλη της Νυρεμβέργης τις ημέρες των Χριστουγέννων. Εδώ και πολλά χρόνια, η πόλη αυτή υποδέχεται πάνω από 2,5 εκατομμύρια κόσμο τα Χριστούγεννα. Οι τουρίστες έρχονται ως εδώ, στη... «Μέκκα των χριστουγεννιάτικων αγορών», για να ζήσουν από κοντά μια ιδιαίτερη χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα, που σίγουρα θα ήθελαν να μεταφέρουν πίσω στην πατρίδα τους.

Κάθε χρόνο η πόλη της Νυρεμβέργης ψάχνει να βρει το κατάλληλο πρόσωπο για ένα σπουδαίο ρόλο που έχει να προσφέρει: αυτόν του Θείου Βρέφους που σύμφωνα με τα γερμανικά έθιμα, φέρνει τα δώρα των γιορτών. Είναι ένας θηλυκός άγγελος με χαρακτηριστικές χρυσές μπούκλες, που στην πραγματικότητα προσωποποιεί τον Μικρό Χρι­στό. Από το 1969 αυτή η αγγελική μορφή επιλέγεται από μια επιτροπή και τους αναγνώστες του τοπικού Τύπου. Ύστερα από μια εκτενή διαδικασία, η εκλεγείσα, που θα υποδυθεί το Θείο Βρέφος, θα πρέπει να διαθέτει υπομονή, χάρη και δύναμη, για να ανταπεξέλθει στις φορ­τωμένες υποχρεώσεις της: τρεις ή τέσσερις παραστάσεις την ημέρα κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων. Κυρίως, όμως, καλείται να κηρύξει επισήμως την έναρξη της χριστουγεννιάτικης αγοράς, της Αγοράς του Θείου Βρέφους.

Επίκεντρο της διάχυτης μαγείας που επικρατεί στη Νυρεμβέργη είναι μια «μικρή πόλη από χαρτί και ύφασμα», στα χτίσματα της Παλιάς Πόλης. Εκεί γίνεται και η επίσημη τελετή έναρξης της περιό­δου αναμονής του Χριστού, που διαρκεί περίπου τρεις εβδομάδες και, ταυτόχρονα, ανοίγει η γιορταστική αγορά ανάμεσα στο «Shoner Brunner» (ένα ιστορικό κτίριο) και τη «Frauenkirche», μια καθολική εκκλησία, που αποτελεί θρησκευτικό κέντρο συγκέντρωσης για πολ­λούς καθολικούς στη Γερμανία, ιδιαίτερα αυτή την περίοδο.

Την Παρασκευή, πριν από την πρώτη Κυριακή της περιόδου ανα­μονής του Χριστού, στις 5.30 το απόγευμα ακριβώς, το Θείο Βρέφος της Νυρεμβέργης προλογίζει την επίσημη έναρξη της χριστουγεννιά­τικης Αγοράς, με μια τελετή που παραμένει σταθερή από το 1948. Για μισή ώρα η Hauptmarkt (η κεντρική πλατεία) είναι βυθισμένη στο σκοτάδι, ο ήχος τρομπονιών ακούγεται σε όλη την περιοχή και η χορωδία της εκκλησίας ψέλνει την «Άγια Νύχτα». Τότε, το Θείο Βρέ­φος της Νυρεμβέργης -με όλα τα φώτα στραμμένα πάνω του- προ­σκαλεί τον κόσμο στην αγορά του.

Όπως κι αν είναι ο καιρός, καταιγίδα ή χιόνι, αέρας ή ζέστη, χιλιά­δες κόσμου συνωστίζονται, για να παρακολουθήσουν από κοντά αυτή την τελετή για την πιο παλιά χριστουγεννιάτικη Αγορά στη Γερ­μανία, αφού η ιστορία της ξεπερνά τα 400 χρόνια με μικρές μόνο δια­κοπές κατά τη διάρκεια των Παγκόσμιων Πολέμων.

Οι ντόπιοι και οι επισκέπτες μαγεύονται, βέβαια, όχι μόνο από την εορταστική αυτή ατμόσφαιρα αλλά και από την παρέλαση χιλιάδων κινέζικων φαναριών, που έχουν φτιάξει οι μαθητές της Νυρεμβέργης. Με ενθουσιασμό 1.800, περίπου, μικροί καλλιτέχνες μαζεύονται στην παλιά πόλη. Με υπερηφάνεια επιδεικνύουν τα κινέζικα φανάρια τους, περνώντας μέσα από την πόλη και τους συνωστισμένους επι­σκέπτες, σχηματίζοντας μια τεράστια «πυγολαμπίδα». Χαρακτηρι­στικό σημείο της εντυπωσιακής παρέλασης είναι η χριστουγεννιάτικη ιστορία, μια ζωντανή παράσταση από τους μαθητές, της Άγιας Νύχτας. Μέσα στο σκοτάδι της νύχτας, ενώ ακούγονται από τα μεγά­φωνα ύμνοι και εκκλησιαστική μουσική, ένας άγγελος ψηλά, φωτα­γωγημένος, ανακοινώνει τα Καλά Νέα, μεταφέροντας το μήνυμα της Γέννησης του Χριστού.

Περιδιαβαίνοντας μέσα στα σοκάκια της παλιάς πόλης, συναντάει κανείς εκατοντάδες πάγκους μικροπωλητών που παρουσιάζουν χιλιάδες παιχνίδια και στολίδια, δημιουργημένα με μοναδική τέχνη και μεράκι, αφού εκτός όλων των άλλων, η Νυρεμβέργη είναι διεθνώς αναγνωρισμένη ως «πόλη που παράγει παιχνίδια» από τον 16ο και 17ο αιώνα ακόμα.

Μικρές μινιατούρες του Θείου Βρέφους από πορσελάνη και πρες παπιέ, κούκλες και παιχνίδια από πηλό και ξύλο, φανταχτερά υφά­σματα και κούκλες ζωγραφισμένες στο χέρι, χωρίς βέβαια να λείπουν και όλων των ειδών τα μοντέρνα πλαστικά-μεταλλικά σύγχρονα παι­χνίδια. Πραγματικά, είναι ένας μικρός Παράδεισος για τα παιδιά.

Στην ατμόσφαιρα πλανώνται λαχταριστές μυρωδιές από ζεστό μέλι, ψωμάκια, κουλουράκια και λογής λογής λιχουδιές, που ξεχύνο­νται από τα δεκάδες αρτοποιεία που έχουν στήσει τους πάγκους τους και προσφέρουν τα ονομαστά μελόψωμά τους και όλα τα γλυκίσματα τους, γνωστά για την ποιότητα και τη γεύση τους από τον 11ο αιώνα.

Αυτή η αρμονικά δεμένη εικόνα των εκατοντάδων πάγκων των μικροπωλητών και την πραμάτειας τους, δεν είναι βέβαια τυχαία. Οι Δημοτικές Αρχές προετοιμάζονται γι' αυτό τον μήνα όλη την προη­γούμενη χρονιά, αφού οι αιτήσεις για μια θέση ενός υπαίθριου πάγκου πρέπει να έχουν υποβληθεί μέχρι τις 6 Φεβρουαρίου κάθε χρονιάς. Χαρακτηριστικό είναι ότι πάνω από 450 αιτήσεις γίνονται κάθε χρόνο, αλλά μόνο174 γίνονται δεκτές από τις αρμόδιες Αρχές. Αποτέλεσμα των ολιγάριθμων, σχετικά με τη ζήτηση, αιτήσεων που έγιναν δεκτές, είναι να δημιουργούνται μικρότερες αγορές σ' όλη τη Νυρεμβέργη, όπου συγκεντρώνονται πολλοί καλλιτέχνες, μουσικοί, γλύπτες, ζωγράφοι αλλά και έμποροι με τους πάγκους τους. Βρίσκει κανείς ό,τι μπορεί να φανταστεί και σ' αυτές τις αγορές, τίποτα, όμως, δεν μπορεί να συναγωνιστεί αυτή την ιδιαίτερη ατμόσφαιρα που επικρατεί στην Αγορά του Θείου Βρέφους.

Ο Δημοτικές Αρχές και κατ' επέκταση και οι Νυρεμβέργιοι, στην προσπάθεια τους να μεγαλώσει, να ευημερήσει και να γίνεται όσο το δυνατόν πιο όμορφη η Αγορά του Θείου Βρέφους, διατηρώντας ταυ­τόχρονα τις παραδόσεις και το χρώμα της γιορτής, βραβεύουν τους εμπόρους που έχουν τους πιο ωραίους πάγκους μ' ένα μετάλλιο ενός «μικρού ξυλοκόπου», χάλκινο, αργυρό ή χρυσό ανάλογα».

ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΙΑ

Στην πόλη  Γκρατς   της Αυστρίας, οι χριστουγεννιάτικες γιορτές αρχίζουν από τη μέρα της γιορτής του Αγίου Νικολάου. Η πόλη στολίζεται τα γιορτινά της. Τις παραμονές των Χριστουγέννων φτιάχνεται στο κέντρο της πόλης μια τεράστια φάτνη από πάγο.
Μικροί και μεγάλοι μεταμφιέζονται σε καλικάντζαρους και βγαίνουν στους δρόμους της πόλης χορεύοντας, για να διώξουν μακριά τα κακά πνεύματα.

Στη Βιέννη, την πρωτεύουσα της Αυστρίας, στήνουν στην κεντρική πλατεία της πόλης ένα τεράστιο φυσικό δέντρο ύψους 20 περίπου μέτρων, το οποίο προσφέρουν δώρο οι δασοφύλακες από τα γειτονικά δάση.

ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ

Οι Γάλλοι παίρνουν το χριστουγεννιάτικο δείπνο τους στις 24 Δεκεμβρίου. Είναι το γνωστό ρεβεγιόν και μοιάζει με μεσαιωνικό συμπόσιο! Η παράδοση λέει, ότι αυτό πρέπει να τελειώνει στις 1.30' το βράδυ. Όταν, όμως, έχεις μπροστά σου πιάτα γεμάτα πάτε, φουά γκρα λουκάνικα, μεζεδάκια, διάφορα τυριά και μπους, (ένα κέικ με πολύ λικέρ) είναι λίγο δύσκολο, να τηρήσεις το... ωράριο!

Τα Χριστούγεννα εδώ, διαρκούν 12 μέρες, ως τις 6 Ιανουαρίου, την ημέρα δηλαδή των Θεοφανίων, και τελειώνουν μ' ένα, επίσης, μεγάλο δείπνο. Αυτή τη φορά, σπεσιαλιτέ, είναι «οι γκαλάτ», ένα είδος τηγανίτες. Όποιος βρει το τυχερό κουκί μέσα σ' αυτές τις γκα­λάτ, γίνεται ο βασιλιάς των Θεοφανίων και φοράει μια κορόνα από... χρυσόχαρτο!

Η ανταλλαγή δώρων, και το στόλισμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου, είναι συνήθειες κοινότατες. Πάνω απ' όλα όμως, τα Χρι­στούγεννα στη Γαλλία είναι μια γιορτή γεμάτη ποίηση και λυρισμό. Τη μέρα αυτή, όλες οι κοινωνικές τάξεις εξομοιώνονται. Το μερίδιο της χαράς είναι το ίδιο για πλούσιους και φτωχούς. Από τη χώρα αυτή, τέλος, έχει την καταγωγή του και το παγκόσμιο σχεδόν έθιμο των παπουτσιών, που τοποθετούνται κάτω από το τζάκι, για να δεχτούν τα δώρα του Αι-Βασίλη!

Στα Β ό σ γ ι α, περιοχή της ΒΑ. Γαλλίας, υπάρχει ένα ωραιό­τατο έθιμο. Την παραμονή των Χριστουγέννων κλειδώνονται όλες οι πόρτες, για να μην ταραχτεί ο ύπνος του Θείου Βρέφους από τους ενοχλητικούς θορύβους.

Στην περιοχή των Αρδεννών στη ΒΑ. Γαλλία πάλι πιστεύεται ότι η Παρθένος και ο Ιησούς έρχονται και κάθονται αόρατοι μπροστά στο χριστουγεννιάτικο τζάκι.

Στη Βόρεια Γαλλία τα παιδιά πηγαίνουν στα σπίτια από την παραμονή των Χριστουγέννων και κρατώντας στα χέρια τους μια μικρή φάτνη τραγουδούν τα κάλαντα. Οι οικογένειες συγκεντρώνο­νται το βράδυ πλάι στο αναμμένο τζάκι και περιμένουν τις καμπάνες, που θα χτυπήσουν τα μεσάνυχτα, για να τρέξουν στην εκκλησιά με χαρά.

ΣΤΗΝ ΑΓΓΛΙΑ

Σ' ολόκληρο τον χριστιανικό κόσμο τα Χριστούγεννα είναι μια πολύ σπουδαία γιορτή, στην οποία οι λαοί δίνουν ιδιαίτερη επισημό­τητα και λαμπρότητα. Στη Δύση δίνουν ακόμη μεγαλύτερη σημασία στη γιορτή των Χριστουγέννων, απ' όσο στην Ελλάδα. (Για εμάς τους Έλληνες η μεγαλύτερη θρησκευτική γιορτή θεωρείται το Πάσχα).

Στην Α γ γ λ ί α, τα Χριστούγεννα είναι το πιο σημαντικό γεγονός της χρονιάς σε αντίθεση με τη Σκοτία, όπου γιορτάζεται με μεγάλη επισημότητα η Πρωτοχρονιά. Οι προετοιμασίες για τη γιορτή αρχί­ζουν πολλές μέρες πριν. Την παραμονή των Χριστουγέννων, σ' ολό­κληρη την Αγγλία και ειδικότερα στη βόρεια Αγγλία, ψάλλονται στις εκκλησίες διάφορα χριστουγεννιάτικα τραγούδια.

Επίσης, οι Άγγλοι χωρικοί διατηρούν ακόμη την πρόληψη ότι κανένα κακό δεν μπορεί να συμβεί στο σπίτι εκείνο, όπου οι άνθρω­ποι χρησιμοποιούν για το άναμμα του τζακιού, την παραμονή των Χριστουγέννων, ένα κομμάτι απ' το μισοκαμμένο ξύλο του περασμέ­νου χρόνου.

— Στο Ουέστ Σόρπσαϊρ μάλιστα τα τζάκια καίνε συνέχεια τις δώδεκα μέρες που γιορτάζονται τα Χριστούγεννα και στο διά­στημα αυτό δεν πρέπει να χρησιμοποιηθεί άλλη φωτιά.

Επίσης, οι Άγγλοι συνηθίζουν να κρεμούν τις κάλτσες τους στο τζάκι και περιμένουν να κατέβει από την καπνοδόχο ο Άγιο Κλάους (ο Άγιος Βασίλης), για να τις γεμίσει με γλυκίσματα και παιχνίδια.

Όλοι οι Άγγλοι γιορτάζουν τα Χριστούγεννα οικογενειακώς. Γύρω από δύο αγαπημένα σημεία περιστρέφεται η γιορτή. Το ένα είναι το «Πρεσβυτέριο», με την εκκλησία του και το άλλο, το τζάκι του σπιτιού με τα πελώρια κούτσουρα, που μπροστά του και γύρω από το χριστουγεννιάτικο τραπέζι, συγκεντρώνεται η οικογένεια, ενώ έξω όλα είναι χιονισμένα και ειρηνικά. Το πατροπαράδοτο γεύμα των Χριστουγέννων είναι ο παραγεμιστός γάλος και στο τέλος η πουτί­γκα με τα δαμάσκηνα (ένα είδος γλυκού). Κάτω από το γκυ, που είναι σύμβολο φιλίας και συμφιλίωσης, όλοι ανταλλάζουν τα δώρα τους. Ύστερα, ο αρχηγός της οικογένειας ή το μεγαλύτερο παιδί καταβρέ­χει με μπράντυ την πουτίγκα, ενώ οι άλλοι τραγουδάνε την παλιά μελωδία «Λευκά Χριστούγεννα».

Ένα άλλο πολυτελές φαγητό των Χριστουγέννων είναι στους Άγγλους και το παγόνι. Το σερβίρει η πιο όμορφη κοπέλα της συντροφιάς, που μπαίνει στην τραπεζαρία, κρατώντας τον δίσκο, ενώ παίζει η μουσική. Το ψητό παγόνι είναι στολισμένο με τα φτερά του και με ένα χρυσό ράμφος. Σε πολύ παλιά εποχή οι ιππότες, πριν σερβιριστεί το παγόνι, ορκίζονταν να αναλάβουν επικίνδυνες αποστολές κατά το νέο έτος. Πολλές φορές, όταν τελειώνει το φαγητό, όλοι όσοι κάθονται γύρω απ' το τραπέζι παίζουνε ένα πολύ παλιό χριστουγεννιάτικο παι­χνίδι. Παρουσιάζουν ένα δίσκο με σταφίδες, όπου χύνουν δυνατό μπράντυ, και το ανάβουν. Ύστερα ο δίσκος, με αναμμένο το μπράντυ, περιφέρεται στη συντροφιά, ενώ ο καθένας προσπαθεί να πάρει στα­φίδες μέσα απ' το φλεγόμενο μπράντυ και να τις βάλει στο στόμα του.

Τη δεύτερη μέρα των Χριστουγέννων τα παιδιά πηγαίνουν σε θεα­τρικές παραστάσεις που παρουσιάζουν έργα βασισμένα στην Καινή Διαθήκη, στα γεγονότα που σημειώθηκαν στη Βηθλεέμ πριν από 2.000 χρόνια.

Από τα πολύ παλιά χρόνια, στην Αγγλία μοιράζονται κατά τις ημέρες των Χριστουγέννων διάφορα δώρα στους φτωχούς. Πριν από τρεις περίπου αιώνες καθιερώθηκαν τα χριστουγεννιάτικα βοηθή­ματα και εξακολουθούν ακόμη να προσφέρονται σε διάφορες περιφέ­ρειες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτού του εθίμου είναι τα παλτά και τα φορέματα που μοιράζονται στους φτωχούς του Ουένσμπερυ, στο Σταφφορντσάιρ. Η αρχή του εθίμου αυτού βρίσκεται στο 1681, όταν ένας πλούσιος σιδηρουργός χάρισε στους φτωχούς της περιοχής 200 λίρες με τη σύσταση να τοποθετηθούν τα χρήματα αυτά σε ακί­νητη περιουσία.

— Στο Λη  Λάνκσαϊρ  υπάρχει η συνήθεια να προσφέρονται τα Χριστούγεννα σε 40 φτωχούς από δύο λίρες στον καθένα, ύστερα από μια ομιλία απ' τον ιερέα του χωριού, που παίρνει κι αυτός 10 σελίνια για τον κόπο του. Τα χρήματα αυτά προέρχονται από τα εισο­δήματα ενός αγροκτήματος, που κληροδότησε γι' αυτό τον σκοπό στην εκκλησία κάποιος Ρίτσαρντ Χίλτον, που πέθανε το 1682.

— Εκείνο που εντυπωσιάζει σήμερα τον επισκέπτη τις μέρες των Χριστουγέννων στο Λονδίνο  και στις άλλες μεγάλες πόλεις της Αγγλίας είναι ο λαμπρός φωτισμός και στολισμός τους. Όλοι οι δρόμοι παρουσιάζουν μια φαντασμαγορία. Εκτός από τους δρόμους το ίδιο άπλετα είναι φωτισμένα και όλα τα σπίτια. Επίσης, στις μέρες αυτές, ονομαστά είναι τα λουκούλλεια γεύματα που γίνονται.

Από την Αγγλία, τέλος, ξεκίνησε η συνήθεια να στέλνονται ειδικά ταχυδρομικά δελτάρια για τα Χριστούγεννα. Ο Τζων Χόρσλεϋ, ένας από τους ζωγράφους της Βικτωριανής εποχής, σχεδίασε την πρώτη χριστουγεννιάτικη κάρτα, με τρεις παραστάσεις και διάφορα δαντε­λωτά σχέδια στην άκρη. Στη μέση ήταν ζωγραφισμένο το δείπνο των Χριστουγέννων, και οι εικόνες απ' τη μια κι από την άλλη πλευρά δείχνανε το χάρισμα τροφής και ρούχων στους φτωχούς.