ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ : ΕΘΙΜΑ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ

Οι Κολόνιες (Κεφαλλονιά)

Την Παραμονή της Πρωτοχρονιάς το βράδυ οι κάτοικοι του νησιού γεμάτοι χαρά για τον ερχομό του νέου χρόνου κατεβαίνουν στο δρόμο ,κρατώντας μπουκάλια με κολόνια, και ραίνουν ο ένας τον άλλο τραγουδώντας: «Ήρθαμε με ρόδα και μ’ανθούς να σας ειπούμε χρόνους πολλούς» και η τελευταία ευχή του χρόνου που ανταλλάσουν είναι «Καλή αποκοπή» ,δηλαδήμε το καλό να αποχωριστούμε τον παλιό χρόνο.

Ποδαρικό στην Αμοργό

Στην Αμοργό, όποιος κάνει ποδαρικό,δηλ. όποιος μπαίνει πρώτος στο σπίτι, κρατά μια εικόνα και λέει: «Μέσα καλό, όξω κακό». Μετά ,ρίχνει ένα ρόδι με το συμβολισμό ότι όπως χύνονται έξω τα σπόρια έτσι να ξεχειλίσει το σπίτι από ευτυχία και πλούτη. Κατόπιν, τρώνε όλοι λίγο μέλι.

                                                                                                                                

Βαγγέλης

Το σπάσιμο του ροδιού (Πελοπόννησος)

Το πρωί της Πρωτοχρονιας, η οικογένεια πηγαίνει στην εκκλησία και ο νοικοκύρης κρατάει στην τσέπη του ένα ρόδι για να το λειτουργήσει. Γυρνώντας σπίτι, πρέπει να χτυπήσει το κουδούνι της εξώπορτας- δεν κάνει να ανοίξει ο ίδιος με το κλειδί του- και έτσι να είναι ο πρώτος που θα μπει στο σπίτι για να κάνει το καλό ποδαρικό, με το ρόδι στο χέρι . Μπαίνοντας μέσα, με το δεξί, σπάει το ρόδι, πίσω από την εξώπορτα, το ρίχνει δηλαδή κάτω με δύναμη για να σπάσει και να πετάχνουν οι ρώγες του παντού και ταυτόχρονα λέει: « Με υγεία με ευτυχία και χαρά το νέο έτος και όσες ρώγες έχει το ρόδι, τόσες να είναι οι λίρες μας κάθε χρονιά».Τα παιδιά μαζεμένα γύρω-γύρω κοιτάζουν αν είναι τραγανές και κόκκινες. Όσο γερές και όμορφες είναι οι ρώγες, τόσο χαρούμενες και ευλογημένες θα είναι οι μέρες που φέρνει μαζί του ο νέος χρόνος.

                                                     

     Στεφανία

      

Το έθιμο της Φωτιάς των Χριστουγέννων…”Κόλιντε”

                                 

Λέγεται ότι το έθιμο συμβολίζει τη Γέννηση του Χριστού και συγκεκριμένα τον τρόπο πού ζεσταίνονταν οι ποιμένες έν αναμονή της Γέννησης του Θεανθρώπου, γύρω από μια μεγάλη φωτιά.

Άλλη εκδοχή, η οποία στηρίζει την αποψή της στην λέξη “Κόλιαμ” που στην τοπική διάλεκτο σημαίνει σφάζω, αναφέρει ότι το έθιμο έχει σχέση ακόμη και με την Σφαγή των νεογνών από τον Ηρώδη όταν αυτός έψαχνε τον Χριστό. Οι Χριστιανοί, στα κατοπινά βέβαια χρόνια, για να υπενθυμίσουν την αποτυχία της επιχείρησης σφαγής γιόρταζαν την ημέρα αυτή με το άναμμα μιας μεγάλης φωτιάς.

Η γιορτή αυτή συνεχίστηκε μέχρι και τα πρώτα χριστιανικά χρόνια όταν η εκκλησία, θεωρώντας τα έθιμα αυτά ειδωλολατρικά στην ΣΤ’ οικουμενική Σύνοδο το 680 μ.Χ. κατάφερε να τους αλλάξει χαρακτήρα , προσδίδοντας σ΄αυτά χριστιανικό νόημα και περιεχόμενο, ταυτίζοντας τα με την υπαρκτή εκδοχή της Γέννησης του Χριστού.
Ρίζες του εθίμου δύναται να προέρχονται και από την Αρχαία Ελλάδα, από τις γιορτές πού πραγματοποιούνταν για να τιμήσουν τον αήττητο Θεό Ήλιο ( 25 Δεκεμβρίου ).Εδώ πρέπει να επισημάνουμε ότι ο Δεκέμβρης ήταν ο Μήνας που συν έπεφτε με το χειμερινό Ηλιοστάσιο ( 22 Δεκέμβρη ) , την Μεγαλύτερη Νύχτα και την μικρότερη μέρα του Χρόνου. Θεωρώντας τον Θεό Ήλιο « αδύναμο » την ημέρα αυτή, άναβαν φωτιές για να τον Δυναμώσουν.

Άλλη εκδοχή του εθίμου θέλει η φωτιά του Κόλιντε να έχει σχέση και με τους Καλικάντζαρους δεδομένου ότι το εορταστικό αυτό δωδεκαήμερο, τις νύχτες κυκλοφορούν οι Καλικάντζαροι. Κατά τη φαντασία των ανθρώπων, οι καλικάντζαροι, είναι μικρά μαύρα ανθρωποειδή πλάσματα που παριστάνουν τα κακά πνεύματα και ενοχλούν τους ανθρώπους. Οι άνθρωποι για να τα απομακρύνουν χρησιμοποιούν διάφορα τεχνάσματα,ένα εκ των οποίων είναι η φωτιά γιατί όπως λένε οι θρύλοι, οι καλικάντζαροι τη φοβούνται.
Άλλοι πίστευαν ακόμη πως η φωτιά θα έφερνε τύχη και γαλήνη στην οικογένειά τους.

                          

Γιάννης

Η ζύμη στην Κρήτη

Σε χωριά της Επαρχίας Αμαρίου, στην Κρήτη, τη νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων βάζανε λίγη κοινή ζύμη σε ένα πιάτο και κάποια στιγμή, ενώ βεγγερίζανε (ξενυχτούσαν συζητώντας) περιμένοντας, η ζύμη ανέβαινε και γινόταν προζύμι. Τότε, κατά την πίστη των ανθρώπων, ήταν η ώρα που γεννιέται ο Χριστός (ο Χριστός γεννιέται και ανασταίνεται κάθε χρόνο, γιατί για την Εκκλησία ο χρόνος έχει άλλους συμβολισμούς).

Τα καρύδια στην Ήπειρο

Την ημέρα των Χριστουγέννων, τα παιδιά, αγόρια και κορίτσια, παίζουν τα «καρύδια».Το παιχνίδι είναι ομαδικό και παίζεται ως εξής:

    Κάποιο παιδί χαράζει με ένα ξυλαράκι στο χώμα μια ευθεία γραμμή.Πάνω σε αυτή την ευθεία γραμμή κάθε παίκτης βάζει κι από ένα καρύδι στη σειρά. Μετά ο κάθε παίκτης με τη σειρά του και από κάθετη απόσταση ενός με δύο μέτρων από τη γραμμή, σειρά καρυδιών, σκυφτός με το μεγαλύτερο και το πιο στρογγυλό καρύδι του, σημαδεύει κάποιο από τη σειρά των καρυδιών. Όποιο καρύδι πετύχει και το βγάλει έξω από τη γραμμή το κερδίζει και δοκιμάζει ξανά σημαδεύοντας κάποιο άλλο καρύδι. Αν αστοχήσει, συνεχίζει ο επόμενος παίχτης. Το παιχνίδι συνεχίζεται μέχρι να κερδιθούν όλα τα καρύδια.

                                                                                                                         Αναστασία Κ. - Νεφέλη

Το χριστόψωμο

Είναι το «ψωμί του Χριστού» που το φτάχνει την Παραμονή των Χριστουγέννωνη νοικοκυρά του σπιτιού.

Χριστουγεννιάτικο καράβι

 

Σε κάποια νησιά, συνηθίζεται αντί για Χριστουγεννιάτικο δέντρο να στολίζουν ένα καράβι, θέλοντας να τονίσουν τη μεγάλη σημασία που έχει για τη χώρα μας η θάλασσα.

 

 

Τα κάλαντα

Τα παιδιά λένε τα κάλαντα την Παραμονή των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων.

Χριστογεννιάτικα γλυκά

Οι νοικοκυρές φτιάχνουν τις Παραμονές των Χριστουγέννων σπιτικούς κουραμπιέδες, μελομακάρονα και μπακλαβά.Οι γιαγιάδες λένε ότι τα γλυκά θα γλυκάνουν το νεογέννητο Χριστό.

                                                                                                                  Αναστασία Π.

Το Πάντρεμα της φωτιάς

Την παραμονή των Χριστουγέννων σε πολλά μέρη της Ελλάδας «παντρεύουν» τη φωτιά. Παίρνουν, δηλαδή, ένα κλαδί με θηλυκό όνομα, π.χ. κερασιά, και ένα με αρσενικό όνομα, συνήθως από αγκαθωτά δέντρα. Τα αγκαθωτά δέντρα, κατά τη λαϊκή αντίληψη, απομακρύνουν τα δαιμόνια όντα, όπως τους καλικάτζαρους.

Το Χριστόψωμο

Το Χριστόψωμο ή χριστουγεννιάτικο ψωμί ή ψωμί του Χριστού ή Σταυροί ή βλάχες, αλλά και άλλα ονόματα, αποτελεί το βασικό ψωμί των Χριστουγέννων.

                                                                    Κωνσταντίνος

 

Η γουρουνοχαρά (Θεσσαλία)

Η προετοιμασία για το σφάξιμο του γουρουνιού γινόταν με εξαιρετική φροντίδα, ενώ επακολουθούσε γλέντη μέχρι τα ξημερόματαγια να επαναληφθεί η ίδια διαδικασία την επόμενη και τη μεθεπόμενη ημέρα. 3-4 συγγενικές οικογένειες καθόριζαν με τη σειρά ποια μέρα θα έσφαζε το γουρούνι της. 5-6 άνδρες, εκτός των παιδιών, που είχαν ηλικία πολλές φορές 20-25 ετών. Επειδή, όμως, η όλη εργασία είχε ως επακόλουθο το γλέντι και τη χαρά, γι’αυτό κα η ημέρα αυτή ονομάστηκε «γουρουνοχαρά ή γρουνοχαρά».

                                                                                                                        Νεφέλη