Εγκλίσεις (Στεφανια)

Οι διάφορες μορφές που παίρνει το ρήμα για να εκφράσει τη διάθεση ή τη γνώμη αυτού που μιλάει (ομιλητή) ονομάζονται εγκλίσεις. 

Με τη βοήθεια των εγκλίσεων μπορούμε να δείξουμε αν η πράξη που περιγράφεται είναι:

• οριστική (πραγματική/βέβαιη)
• υποτακτική (επιθυμητή/αβέβαιη)
• προστακτική (απαιτούμε να γίνει)

Οι εγκλίσεις χωρίζονται σε:

• προσωπικές (οριστική, υποτακτική, προστακτική)
• απρόσωπες (απαρέμφατο, μετοχή)

• Η οριστική, η υποτακτική και η προστακτική ονομάζονται προσωπικές εγκλίσεις, γιατί έχουν ξεχωριστούς τύπους για τα διάφορα πρόσωπα κάθε αριθμού, π.χ. τρέχω, τρέχεις, τρέχει… 
• Αντίθετα το απαρέμφατο και η μετοχή ονομάζονται απρόσωπες εγκλίσεις γιατί δεν έχουν ξεχωριστούς τύπους για τα διάφορα πρόσωπα κάθε αριθμού, π.χ. δένοντας, αγαπημένος.

Προσωπικές εγκλίσεις:

• Η οριστική εκφράζει ένα γεγονός βέβαιο και πραγματικό (σε κατάφαση ή άρνηση ή ερώτηση).

π.χ.

- Αύριο θα πάμε εκδρομή.

- Δε θα πάμε εκδρομή αύριο.

- Θα πάμε εκδρομή αύριο;

Οριστική έγκλιση έχουν όλοι οι χρόνοι των ρημάτων. Τα ρήματα που βρίσκονται σε οριστική έγκλιση έχουν άρνηση δε(ν).

• Η υποτακτική φανερώνει κάτι που επιθυμούμε ή περιμένουμε να γίνει.

π.χ.
- Θέλει να αποκτήσει καινούργιο ποδήλατο.
- Ας βιαστούμε καλύτερα.

Σχηματίζουμε την υποτακτική βάζοντας μπροστά από το ρήμα ένα από τα μόρια ας, να ή κάποιον από τους συνδέσμους για να, όταν, πριν, άμα ή το αρνητικό μόριο μη(ν). Τα ρήματα που βρίσκονται σε υποτακτική έγκλιση έχουν άρνηση μη(ν).

Η υποτακτική σχηματίζει:

- Ενεστώτα: να γράφω – να γράφομαι

- Αόριστο: να γράψω – να γραφτώ

- Παρακείμενο: να έχω γράψει – να έχω γραφτεί

• Η προστακτική φανερώνει προσταγή, επιθυμία, ευχή.

π.χ. 
- Κάτσε κάτω αμέσως.
- Φέρε μου ένα ποτήρι νερό.
- Γίνε καλά, αγόρι μου.

Η προστακτική σχηματίζει:

- Ενεστώτα: γράφε, γράφετε – (γράφου), γράφετε

- Αόριστο: γράψε, γράψτε – γράψου, γραφτείτε

- Παρακείμενο (σπάνια): έχε γραμμένο, έχετε γραμμένο 

Τα ρήματα που βρίσκονται σε προστακτική έγκλιση έχουν άρνηση μη(ν).

Απρόσωπες εγκλίσεις:

• Η μετοχή αποτελεί έναν ρηματικό τύπο άλλοτε άκλιτο (τρέχοντας, χτυπώντας) και άλλοτε κλιτός με τρία γένη (αγαπημένος, αγαπημένη, αγαπημένο) που λειτουργεί ως επίθετο.

• Το απαρέμφατο είναι άκλιτος ρηματικός τύπος που μας χρησιμεύει στο να σχηματίζουμε τους συντελεσμένους χρόνους των ρημάτων.

π.χ.

Παρακείμενος: έχω βάψει – έχω βαφτεί

Υπερσυντέλικος: είχα βάψει – είχα βαφτεί

Συντελεσμένος μέλλοντας: θα έχω βάψει –θα έχω βαφτεί