Ο χρόνος - Μέσα δήλωσης του χρόνου

ΠΩΣ ΕΚΦΡΑΖΕΤΑΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΣΤΟ ΛΟΓΟ

Ο χρόνος είναι η έννοια με την οποία αντιλαμβανόμαστε πότε γίνεται κάτι ή πόσο διαρκεί. Για να δηλώσουμε, λοιπόν, την έννοια του χρόνου στον προφορικό ή γραπτό λόγο, χρησιμοποιούμε διάφορους τρόπους, μεταξύ των οποίων είναι:

Α) ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ

► ΧΡΟΝΟΙ των ρημάτων είναι οι διάφοροι τύποι, οι διάφορες μορφές που παίρνουν τα ρήματα για να μας δείξουν πότε γίνεται κάτι.

π.χ. Ο αγώνας αρχίζει (τώρα – στο παρόν)

       Ο αγώνας άρχισε (χθες – στο παρελθόν)

       Ο αγώνας θα αρχίσει (αύριο – στο μέλλον)

ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ
ΠΑΡΕΛΘΟΝΤΙΚΟΙ	ΠΑΡΟΝΤΙΚΟΙ	ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΟΙ
Παρατατικός άρχιζα	Ενεστώτας αρχίζω	ΜΕΛ. ΕΞΑΚΟΛΟΥΘ. Θα αρχίζω
Αόριστος άρχισα	Παρακείμενος Έχω αρχίσει	ΜΕΛ. ΣΤΙΓΜΙΑΙΟΣ Θα αρχίσω
Υπερσυντέλικος Είχα αρχίσει		ΜΕΛ.ΣΥΝΤΕΛΕΣΜ. Θα έχω αρχίσει

Β) ΧΡΟΝΙΚΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

► Χρονικά επιρρήματα είναι οι άκλιτες λέξεις που φανερώνουν χρόνο.

Τα πιο συνηθισμένα χρονικά επιρρήματα είναι τα έξης:

Έπειτα, κατόπιν, πρώτα, πριν, πρωτύτερα, νωρίς, αργά, αργότερα, εγκαίρως, αμέσως, κιόλας, σήμερα, πέρυσι, απόψε, έπειτα, χθες, ξανά, συχνά, σπάνια, ποτέ, σήμερα  κ.ά.

π.χ.  Φύγε αμέσως.

        Το ασθενοφόρο έφτασε εγκαίρως.

         Θα μιλήσουμε αργότερα.

► Επίσης ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου χρησιμοποιού-

     νται συχνά και κάποιες φράσεις με προθέσεις (από, για, κατά, με, σε, μετά, προς, ως κ.λπ.).

π.χ. Δεν κάνει τίποτα για την ώρα.

       Θα έρθει κατά το βραδάκι.

        Θα έχει φτάσει ως αύριο.

Γ) ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ ΜΕ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΟΣ

► Ως επιρρηματικοί προσδιορισμοί του χρόνου χρησιμοποιούνται συχνά και κάποια ουσιαστικά , συνήθως σε πτώση αιτιατική (αιτιατική του χρόνου) και πιο σπάνια σε πτώση γενική (γενική του χρόνου).

π.χ. θα επιστρέψω το βράδυ.

        Έλα την Κυριακή να φάμε μαζί.

         Θα ξανάρθουμε του χρόνου.

Δ) ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΜΕΤΟΧΕΣ

π.χ. Ξημερώνοντας Χριστούγεννα, χτύπησε το σήμαντρο.

        Παρατηρώντας τη μούχλα, ανακάλυψε την πενικιλίνη.

Ε) ΧΡΟΝΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

► Χρονικές προτάσεις ονομάζονται οι εξαρτημένες (δευτερεύουσες) προτάσεις που φανερώνουν χρόνο, προσδιορίζουν δηλαδή χρονικά μια άλλη πρόταση.

Οι χρονικές προτάσεις εισάγονται με:

● χρονικούς συνδέσμους: Όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν, μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, άμα

π.χ. Όταν έμαθε τα νέα, χάρηκε πάρα πολύ.

       Μόλις την είδε, έτρεξε αμέσως κοντά της χαμογελώντας.

       Θα έχει νυχτώσει, πριν έρθετε.

● λέξεις ή φράσεις που έχουν χρονική σημασία: όσο που να, εκεί που, κάθε που, κάθε φορά που, μέχρι να κ.α.

π.χ. Όσο να ‘ρθεις, θα έχω γυρίσει.

       Μέχρι να αρχίσει η βροχή, είχα φτάσει σπίτι.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Οι χρονικές προτάσεις συνήθως χωρίζονται με κόμμα από την πρόταση που προσδιορίζουν.

π.χ. Όταν δεν έχει πολλή δουλειά, πηγαίνει στο εξοχικό του.

 _____________________________